Jargon en andere krachttermen

Ik streef naar begrijpbare tekst en uitleg, maar jargon is soms niet te vermijden. Sommige beestjes moet je nu eenmaal bij hun naam noemen. In dit hoofdstuk probeer ik wat termen te verduidelijken. Als je suggesties hebt, dan hoor ik dat graag.

Bovenstaande woorden worden hieronder veklaard. Deze woorden verschijnen op alle andere pagina's van de website als blauwonderlijnd. Als je deze woorden aanwijst met je cursor, dan zal de verklaring worden getoond.

Vanwege de leesbaarheid is deze kermis op deze pagina uitgezet.

404 foutmelding404 foutmelding

De foutmelding Error 404 of Not Found (niet gevonden) is een van de standaard meldingen van webservers, die getoond wordt als de opgevraagde pagina niet (meer) bestaat - of onjuist wordt opgevraagd.

AlineaAlinea

De woorden alinea en paragraaf hebben een verschillende betekenis. Een alinea is een tekstblok van bij elkaar horende zinnen. Een paragraaf is een groter tekstblok van bij elkaar horende alinea's.

ApplicatieApplicatie

Binnen het kader van deze website wordt hier webapplicatie bedoeld, en is een term die wordt gebruikt voor een programma dat op een webserver draait en via de webbrowser kan worden benaderd. Een webapplicatie bestaat uit één of meerdere scripts die gebruik maken van dezelfde brongegevens op een webserver. Die brongegevens kunnen bijvoorbeeld in een database staan.

BackendBackend

Een backend (van het Engelse back end) is een programma of deel van een programma dat onzichtbaar is voor de gebruiker. In de context van deze site wordt de term backend gebruikt als verwijzing naar het manager-gedeelte van MODx, soms ook aangeduid als de 'achterkant' van de website.

blauwonderlijndblauwonderlijnd

Ik streef naar begrijpbare tekst en uitleg, maar jargon is soms niet te vermijden. Sommige beestjes moet je nu eenmaal bij hun naam noemen. Kom je op deze website onduidelijkheden tegen, meld me dat dan. Alvast bedankt.

BrowserBrowser

Een webbrowser (ook wel (internet)browser of bladerprogramma genoemd) is een computerprogramma om webpagina's te bekijken. Populaire browsers zijn Internet Explorer, Mozilla Firefox, Google Chrome, Safari en Opera. Minder bekende, alternatieve browsers zijn Camino, Konqueror, CoolNovo, Lunascape en Seamonkey. Het gebruik van een browser is in de volksmond synoniem aan surfen op het internet.

ChromeChrome

Google Chrome (kortweg Chrome) is een webbrowser ontwikkeld door Google. Google Chrome werd in december 2013 door 44% procent van de internetsurfers gebruikt en is sindsdien de meestgebruikte webbrowser.

Google Chrome beschikt over een aantal handige functies:

  • Phishing- en malwarefilter (maakt gebruik van Google Safe Browsing).
  • Iedere tab en plug-in wordt in een eigen proces uitgevoerd. Dit komt de stabiliteit ten goede.
  • De Flash-plugin zit ingebouwd, en een afgesloten omgeving
  • Incognito-modus: in deze modus wordt er geen informatie over het surfgedrag van de gebruiker opgeslagen.
  • Volledig scherm (F11), zo kan de focus gelegd worden op de webpagina en niet op de browser zelf.
  • Ingebouwde, beperkte PDF-lezer
  • Synchronisatie met Chrome op andere computersystemen.
  • Automatische updates.

CMSCMS

CMS is een afkorting van 'Content Management Systeem' en is een softwaretoepassing, meestal een webapplicatie (systeem), die het mogelijk maakt dat mensen zonder veel technische kennis, documenten en gegevens (content) op internet kunnen beheren (management).

ContentContent

Content is het gedeelte op een website dat is te bewerken: tekst, afbeeldingen en de navigatiestrictuur (onderlinge ordening van de afzonderlijke pagina's). Net zoals bij deze website is het gedeelte boven (de header), het gedeelte aan de zijkant (navigatie) en de onderkant (footer) van te voren vastgesteld in een sjabloon (template). De vormgeving en positie is vastgelegd. Als je een pagina aanmaakt dan zal dit sjabloon (header, sidebar & footer) er automatisch zijn en worden bijgewerkt. Je hoeft alleen de tekst en afbeeldingen te beheren.

Naar boven

CSSCSS

Cascading Style Sheets (afgekort tot CSS), stijlbladen, zijn een mogelijkheid om de vormgeving van webpagina's los te koppelen van hun feitelijke inhoud en centraal vast te leggen. Het Engelse "style" heeft hier de betekenis van "opmaak", niet van schrijfstijl.

De CSS-informatie voor de vormgeving van het document wordt toegevoegd aan de HTML-code ervan. Die informatie mag in het HTML-bestand zelf staan, maar ook in een apart bestand waar het HTML-document naar verwijst. Een dergelijk extern bestand wordt ook wel stylesheet genoemd.

DNSDNS

Het Domain Name System (DNS) is het systeem dat op het Internet gebruikt wordt om namen van computers naar numerieke adressen (IP-adressen) te vertalen en omgekeerd. Hoewel dit "vertalen" genoemd wordt gaat het gewoon om opzoeken in tabellen, waarin namen aan nummers gekoppeld zijn. Deze tabellen staan op gespecialiseerde DNS-servers en worden soms ook wel omschreven als het telefoonboek van internet.

DomeinDomein

Een domeinnaam (of, afgekort, 'domein') is een naam in het Domain Name System (DNS), het naamgevingssysteem op internet waarmee netwerken, computers, webservers, mailservers en andere toepassingen worden geïdentificeerd. Deze naam verwijst naar een computeradres dat uit nummers bestaat (IP-adres).

De verschillende delen van een domein(naam) worden van elkaar gescheiden door punten. Een voorbeeld van een domein(naam) is cms-hulp.nl. Een domeinnaam moet bestaan uit twee of meer tekens. De combinatie mag bestaan uit de letters a tot en met z, eventueel aangevuld met cijfers 0 tot en met 9 of een streepje -.

DownloadDownload

Downloaden is het binnenhalen van digitale informatie, waarbij het initiatief ligt bij het ontvangende apparaat. Het ontvangende apparaat heet de client ('cliënt') en de zendende computer heet de server. Het omgekeerde proces (bestanden van de client naar een server overzetten of kopiëren) noemt men uploaden. Het resultaat van zowel uploaden als downloaden is dat er een bestand van de ene computer naar een andere wordt gekopieerd.

FirefoxFirefox

Mozilla Firefox (kortweg Firefox) is een gratis, vrije en opensource-webbrowser ontwikkeld door het Mozilla-project en honderden vrijwilligers. De naam is de Engelse aanduiding van de rode of kleine panda.

Firefox wordt door 10% tot 15% van de internetgebruikers wereldwijd gebruikt. Firefox op Windows is minder vatbaar voor spyware en computervirussen dan Internet Explorer. Er zijn veel hulpprogramma's als extensies voor Firefox beschikbaar die het testen en het gebruik van internetpagina's vergemakkelijken. In januari 2015 waren er 18.000 add-ons beschikbaar.

Naast de webbrowser Firefox maakt Mozilla ook een e-mailclient, Mozilla Thunderbird genaamd.

FrameworkFramework

Een (software-)framework is een geheel van softwarecomponenten (bibliotheek met functies) dat gebruikt kan worden bij het programmeren van applicaties of websites. Ook afspraken over hoe die componenten gebruikt worden kunnen onderdeel zijn van een framework. 

Door het gebruik van frameworks kunnen programmeurs sneller programmeren, omdat het framework kant-en-klare functies biedt die eenvoudig kunnen worden aangeroepen. Ook zorgen frameworks ervoor dat ontwikkelaars makkelijker elkaars werk kunnen overnemen.

GIFGIF

GIF is een bestandsindeling voor het opslaan van rasterafbeeldingen in digitale vorm. GIF is de afkorting van Graphics Interchange Format, een grafische bestandsindeling met pixels. GIF ondersteunt kleuren, verschillende resoluties, animatie en een transparante achtergrond. Het aantal kleuren dat in één GIF-bestand gebruikt kan worden is meestal beperkt tot 256, die elk wel uit 262.144 verschillende gekozen kunnen worden.

HackHack

Binnen het kader van deze website: strafbaar feit door zonder toestemming binnen te dringen in beveiligde computersystemen en/of daar bestanden te vernielen, veranderen of te beschadigen. De doelen variëren van vandalisme tot georganiseerde misdaad.

HomepageHomepage

De term "homepage" komt uit het Engels en betekent letterlijk "thuispagina". Een homepage (ook main page, home, homepagina, thuispagina, startpagina, hoofdpagina, frontpage, beginpagina of openingspagina genoemd) is één bepaalde webpagina van een website met de volgende eigenschappen:

  • de homepagina is door de eigenaar bedoeld als toegangspoort van de website
  • de rest van de site is vanaf een goed ontworpen hoofdpagina makkelijk te bereiken
  • het adres (de URL) van de hoofdpagina geldt als het adres van de website

Oftewel: de pagina die verschijnt als alleen de domeinnaam wordt ingetikt in de browser. Bijvoorbeeld: cms-hulp.nl.

HTMLHTML

HyperText Markup Language (afgekort HTML) is een opmaaktaal voor de specificatie van documenten, voornamelijk bedoeld voor het World Wide Web. De wezenlijke eigenschap van HTML is dat deze hypertekst ondersteunt: documenten en bestanden die verbonden zijn door direct volgbare verwijzingen, de zogenaamde hyperlinks (in het Nederlands ook wel koppelingen genoemd).

IPIP

Een IP-adres, waarin IP staat voor Internet Protocol, is een adres waarmee een de 'netwerkkaart' van een computer in een netwerk eenduidig geadresseerd kan worden zodat er oa. gebruik kan worden gemaakt van internet.

Elke computer die is aangesloten op het internet (of netwerk) heeft een nummer waarmee deze zichtbaar is voor alle andere computers op het internet. Men kan dit vergelijken met telefoonnummers. Om het mogelijk te maken dat computers elkaar kunnen vinden en identificeren, hebben deze hun eigen nummer nodig. Deze nummers zijn de IP-adressen.

JavaScriptJavaScript

JavaScript is een scripttaal die veel gebruikt wordt om webpagina's interactief te maken en webapplicaties te ontwikkelen.
De syntaxis van JavaScript vertoont overeenkomsten met de programmeertaal Java. Omdat beide talen het meest zichtbaar zijn op en rond de browser, maar vooral door de naamgeving, worden ze vaak met elkaar verward.

JPGJPG

Ook wel JPEG (spreek uit als jee-peg) is een afkorting van Joint Photographic Experts Group. Het is een grafisch bestandsformaat, vooral gebruikt voor fotografische afbeeldingen (met veel kleuren).

Simpel gezegd: wat MP3-compressie is voor muziek, is JPG voor foto's.

De JPEG-bestandsindeling kent diverse compressiemogelijkheden. Hoe hoger de compressie des te kleiner het bestand, en des te geringer de beeldkwaliteit. Het kwaliteitsverlies van JPEG valt niet veel op bij foto’s, maar wel bij bijvoorbeeld grafieken, lijnen of letters. Voor dit soort afbeeldingen is de GIF- of PNG-compressie beter geschikt.

jQueryjQuery

JQuery is een uitbreiding op JavaScript (een JavaScript-framework) waarmee het eenvoudiger is om websites  dynamischer en interactiever gemaakt kunnen worden. Terwijl een webppagina al is geladen, kunnen er nog veranderingen op worden aangebracht en kunnen elementen van een pagina uitgebreider reageren op acties van de pagina-bezoeker.

MalwareMalware

Malware is een verzamelnaam voor computerprogrammatuur die gebruikt wordt om systemen te verstoren, gevoelige informatie te verzamelen of toegang te krijgen tot afgeschermde computersystemen. Het woord is een samenvoeging van het Engelse malicious software (kwaadwillende software).

ManagerManager

In de context van deze site wordt de term Manager gebruikt als verwijzing naar het beheer-gedeelte van MODx, soms ook aangeduid als de 'achterkant' van de website. Via de Manager kunnen web-pagina's worden geordend, beschikbaar worden gemaakt, en voorzien van tekst en afbeeldingen.

MODxMODx

MODX is een zeer flexibel systeem, waarmee zonder al te veel kennis, een website is te voorzien van tekst en afbeeldingen (content).

Het is (in vergelijking met Joomla, Typo3 en Wordpress) een relatief nieuwe en kleine speler in het veld, maar blinkt met name uit op het gebied van flexibiliteit, gebruikersvriendelijkheid en optimalisatie voor zoekmachines.

mp3mp3

MP3 omschrijft een methode om audio-bestanden verkleind op te slaan.

Simpel gezegd: wat JPG-compressie is voor foto's, is MP3 voor muziek.

Het is een afkorting van MPEG-1 Layer 3. Compressie vindt plaats door elementen uit het geluid weg te laten die een mens toch niet echt waarneemt. Ook wordt er gebruikgemaakt van klassieke compressie, zodat informatie die zowel op het linker- als rechterkanaal voorkomt slechts eenmaal wordt opgeslagen. Dit laatste noemt men "joint stereo". MP3-compressie is lossy, dat wil zeggen dat er gegevens bij het comprimeren verloren gaan.

Open sourceOpen source

'Open source' of 'open bron' beschrijft een manier van werken die tijdens of na de productie van een (meestal digitaal) product vrije toegang geeft tot de bronmaterialen (de source) van het eindproduct. Het eindresultaat wordt vaak (niet altijd) gratis beschikbaar gesteld.

PagerankPagerank

PageRank is een methode om pagina's op internet te ordenen naar belang. Het is ontwikkeld door de oprichters van Google. Een pagina krijgt een hogere PageRank (minimaal 0 en maximaal 10) als er meer links vanuit andere pagina's zijn, waarbij het aantal links op die andere pagina's en de PageRank van die andere pagina's ook van belang zijn.

Er worden honderden fatoren gewogen bij het bepalen van de volgorde van de zoekresultaten. PageRank is nog altijd een belangrijke factor.

PhishingPhishing

Phishing (afgeleid van fishing: "vissen", "hengelen") is een vorm van internetfraude. Het bestaat uit het oplichten van mensen door ze te lokken naar een valse (bank)website, die een kopie is van de echte website, om ze daar – nietsvermoedend – te laten inloggen met hun inlognaam en wachtwoord of hun creditcardnummer. Hierdoor krijgt de fraudeur de beschikking over deze gegevens met alle gevolgen van dien.

PHPPHP

PHP (PHP: Hypertext Preprocessor) is een scripttaal, die bedoeld is om op webservers dynamische webpagina's te creëren. De PHP-code is voor de gebruiker onzichtbaar. Alleen het resultaat is zichtbaar en dat ziet eruit als een gewone HTML-pagina.Ook MODx is geprogrammeerd in PHP.

De voordelen van PHP zijn: het is opensourcesoftware, het is zeer populair, makkelijk te leren en er is een brede ondersteuning mogelijk op het internet. PHP wordt vaak in combinatie met een relationele database gebruikt, zoals MySQL en PostgreSQL. Er zijn veel verschillende toepassingsmogelijkheden voor PHP, zoals het verwerken van data, het aanspreken van databases, bestandsbewerking en het genereren van afbeeldingen, pdf-bestanden en XML.

PNGPNG

PNG (uit te spreken als ping) is een afkorting van Portable Network Graphics,. Het is een bestandsformaat voor rasterafbeeldingen met verliesloze compressie. Het PNG-formaat is in 1995 in het leven geroepen als alternatief voor het populaire GIF-formaat.

PNG gebruikt verliesloze compressie, waardoor PNG-afbeeldingen weinig ruimte innemen in vergelijking met ongecomprimeerde formaten zoals BMP en TGA, maar zonder enig verlies van beeldkwaliteit, zoals gebeurt bij bijvoorbeeld JPEG. Ook GIF comprimeert verliesloos, maar ondersteunt maximaal 256 verschillende kleuren in één bestand, terwijl die beperking bij PNG 24 afwezig is. Ook biedt GIF slechts zeer eenvoudige ondersteuning voor transparantie (een kleur kan als transparant worden gebruikt), terwijl PNG gedeeltelijke transparantie ondersteunt.

POP3POP3

Post Office Protocol (POP) is het meestgebruikte protocol ('taal' waarin computers met elkaar communiceren) voor het ophalen van e-mail van een mailserver. POP3 is de meest recente versie van POP.

PrivacyPrivacy

Privacy, privésfeer, persoonlijke levenssfeer of eigenruimte is een afweerrecht dat de persoonlijke levenssfeer beschermt. De Van Dale omschrijft privacy als de persoonlijke vrijheid, het ongehinderd, alleen, in eigen kring of met een partner ergens kunnen vertoeven; gelegenheid om zich af te zonderen, om storende invloeden van de buitenwereld te ontgaan, een toestand waarin een mens er zeker van is dat zonder zijn toestemming zo weinig mogelijk andere mensen zich op zijn terrein zullen begeven. (wikipedia)

ResponsiveResponsive

Responsive websites passen zich aan, aan het scherm waarmee een bezoeker de website bekijkt, zoals een desktop/laptop monitor, een tablet, of een smartphone. Er is slechts één website, waarbij de layout zich aanpast aan het formaat van het beeldscherm. De tekst is altijd goed leesbaar zonder te hoeven zoomen.

Robots.txtRobots.txt

Robots.txt is een tekstbestand met deze naam wordt door webspiders en zoekrobots opgevraagd. Hierin staan welke delen van de website niet toegankelijk zijn, en bijvoorbeeld niet moeten worden opgenomen in zoekresultaten.

SafariSafari

Safari is een webbrowser die ontwikkeld is door Apple en is beschikbaar voor Windows, Mac en iOS (iPhone en iPads).

Apple heeft Safari gelanceerd als de standaardbrowser voor Mac computers en iOS-apparaten. Een andere standaardbrowser instellen is op deze apparaten niet mogelijk, hoewel verscheidene browsers toch een mobiele versie voor iOS op de markt brengen. Het marktaandeel van Safari is vrijwel gelijk aan Firefox: bijna 13% (maart 2015, SoftwareInsider).

SEOSEO

Zoekmachineoptimalisatie (Engels: SEO ~ search engine optimization) is het geheel aan activiteiten bedoeld om een webpagina hoog te laten scoren in de organische zoekresultaten van een zoekmachine, op de voor die webpagina relevante zoekterm(en). Aangezien een vermelding in die organische resultaten gratis is, vormen deze zoekresultaten een interessant alternatief voor zoekmachineadverteren.

ServerServer

Het woord 'server' is familie van het Nederlandse woord 'serveren'. Een webserver is een computer die aangesloten is op het Internet en informatie of diensten levert. Zo zijn er bijvoorbeeld mailservers die e-mail verwerken, nameservers die web-adressen vertalen, en webservers die websites beschikbaar maken.

SMTPSMTP

Simple Mail Transfer Protocol (SMTP) is de de facto-standaard voor het versturen van e-mail over het internet.

SpamSpam

Spam is een verzamelnaam voor ongewenste berichten, waaronder ongewenste e-mails en reclameboodschappen op websites (onder andere fora). Spam onderscheidt zich van andere vormen van commerciële communicatie, omdat een bericht wordt gestuurd aan een groep die veel groter is dan de potentiële doelgroep. Kenmerken van spamberichten:

  • Berichten worden in grote hoeveelheden verstuurd
  • Het spammen heeft een commercieel doel. Meestal bevatten de berichten een verwijzing naar een product of website
  • De berichten worden verstuurd of geplaatst zonder toestemming of medeweten van de website, of de ontvanger.

SpiderSpider

Een spider (ook wel webspider of webcrawler genoemd) is een computerprogramma dat het wereldwijde web op een methodische en geautomatiseerde manier doorbladert. Spiders maken veelal een (gedeeltelijke) lokale kopie van de gevonden pagina's om deze later te kunnen verwerken en indexeren voor bijvoorbeeld zoekmachines. Criminelen maken ook gebruiker van dergelijke computerprogramma's om internet af te struinen, op zoek naar e-mailadressen of formulieren waarmee automatisch berichten geplaatst kunnen worden. (zie ook: spam).

TemplateTemplate

Een template is een sjabloon voor een webpagina (binnen het kader van deze website). Hierdoor kunnen tekst en afbeeldingen worden gepresenteerd in een vooraf bepaalde vormgeving en lay-out.

Teksten en afbeeldingen worden los van de vormgeving bewaard, en bevatten zo min mogelijk vormgevings-definities. Hierdoor kan met relatief kleine aanpassingen in de MODX template, de vormgeving van de hele website in één keer worden aangepast.

UploadUpload

Uploaden is computerjargon voor het verzenden van digitale bestanden of andere gegevens van de ene computer naar de andere computer, waarbij het initiatief van de verzendende computer uitgaat. De verzender heet client, de ontvanger heet server. Wil je gegevens die op de harddisk van jouw computer staan, beschikbaar maken voor gebruikers van (via je website), dan gebeurt dat door deze bestanden te uploaden naar de harddisk van de webserver.

URLURL

Afkorting van Uniform Resource Locator en meestal gebruikt als aanduiding voor het unieke (web-)adres waarmee de locatie van een webpagina op internet wordt aangegeven. De URL van een internet-pagina begint vaak met 'http://' of 'https://', hoewel sommige browsers dit tegenwoordig weglaten.

Het is een gestructureerde naam die verwijst naar een stuk data. In de naam is alle informatie opgenomen over de benodigde techniek om de betreffende gegevens te bereiken.

WeblogWeblog

Een weblog of blog is een (persoonlijk) dagboek op een website dat regelmatig wordt bijgehouden. Meestal gaat het om artikelen die in omgekeerd chronologische volgorde verschijnen: het laatste bericht staat bovenaan. Meestal gaat het om tekst, maar soms ook foto's (een fotoblog), video (vlog) of audio (podcast). Weblogs bieden hun lezers vaak de mogelijkheid om – al dan niet anoniem – reacties onder de berichten te plaatsen.

Het is het persoonlijke of juist het gespecialiseerde karakter dat weblogs interessant maakt voor bezoekers.

Sinds 2006 is ook microbloggen populair, waarbij artikelen bijzonder kort zijn en eenvoudig te plaatsen. De bekendste site hiervoor is Twitter.

WordpressWordpress

WordPress is het meest gebruikte contentmanagementsysteem. Net als MODx is WordPress open-source programmatuur dat via een webbrowser wordt aangeroepen, en het wordt door een enorme groep ontwikkelaars ondersteund. WordPress is door Matthew Mullenweg opgezet om weblogs mee te beheren, en is daardoor minder gebruiksvriendelijk om boom-gestructureerde websites mee te beheren.